Fernandoren hitzetan, 2022. urtea berraktibazio-urtea izan da Oarsoaldean. Eragileen arteko lankidetza-esparruak indarberritzen eta sendotzen jarraitu du, eta erakundeek gobernantza eta eskualde-esparrua indartzearen aldeko apustua egiten jarraitu dute. 2022an, enpresak suspertzeko eta digitalizatzeko proiektuak egin dira, Gipuzkoako Foru Aldundiaren babesarekin. Horrez gain, Eusko Jaurlaritzaren Berpiztuk finantzatutako programak emaitza onekin gauzatu direla nabarmendu zuen. Programa horiek baliabide garrantzitsuak eskaini dizkiote eskualdeari, eta hainbat proiektu estrategiko bultzatu dituzte Euskadin ekonomia eta enplegua suspertzeari dagokionez.

Garapen Agentziak berak kudeatutako proiektu horien artean, 2022an jarduera multzo garrantzitsu baten garapena jarri zen abian, kolektibo behartsuen gizarteratzea eta enplegua, ekintzailetza eta eskualdeko enpresa-ehunean berrikuntza eta digitalizazioa bultzatzeko, jarduera ekonomikoen eta enpleguaren iraunkortasunerako funtsezko elementu gisa.

2022an, agentziak konpromisoa hartu zuen Garapen Iraunkorrerako 2030 Agendan laguntzeko. Gure ekintzak agenda honekin lerrokatzen ditugu pertsonen bizi-kalitatea hobetzeko, garapen iraunkorra sustatuz eta kalitate handiagoko enplegu-aukerak sortuz.

Berrikuntza eta ekintzailetza sustatzen ditugu, ingurumena babesten dugu eta ekonomia jasangarriagoa, anitzagoa eta erresilienteagoa garatzen dugu.

Euskadik ezarritako helburuen ildotik, Oarsoaldean ere genero-desberdintasuna murriztera, ekonomia urdina eta berdea bultzatzera, klima-aldaketaren aurkako neurriak hartzera, jasangarritasun energetikoa sustatzera, prestakuntza hobetzera, eten digitala murriztera eta ingurumena babestera bideratu genituen gure jarduerak. Euskara eta gure tokiko kultura sustatzeari ere garrantzia eman genion.

Ekintza horiek gure eskualdeko bizimodua hobetzen lagundu zuten, garapen iraunkorra sustatuz. Gure udalerriek hiri-zerbitzuak, bizi-kalitatea eta baliabide eta zerbitzuetarako sarbidea hobetu zituzten. Gizarteratzea eta aukera-berdintasuna sustatzen ditugu, bereziki talde ahulenentzat. Gainera, azpiegitura jasangarrien eraikuntza sustatzen dugu, hala nola energia berriztagarria eta eraginkortasun energetikoa, gure karbono-aztarna murrizteko eta airearen kalitatea hobetzeko.

Agentziaren lan-eremu bakoitzean gertatutakoa labur-labur aztertuz gero, hauek izango lirateke azpimarragarrienak, Nebredak adierazi zuenez: 

1. Pertsonen arreta

Oarsoaldeak eskualdeko langabetuak gizarteratzeko eta hauen laneratzearen alde lan egiten du, haien beharretara egokitutako laguntza-neurri eta enplegu-baliabide espezifikoen bidez. Ildo horretan, 2022an, orientazio-zerbitzuak 1.700 langabetu artatu zituen (1.417k orientazio-prozesu batean parte hartu dute), eta lana bilatzeko prozesuan laguntzen saiatu zen, aholkularitza eskainiz, kontratazio-programetan parte hartuz (65 kontratu publiko sustatuta/112 kontratu diruz lagunduta), lanerako prestakuntzako tailerrak (10 profesionaltasun-ziurtagiri - 150 pertsona, aurreko urtean baino 30 pertsona gehiago) eta arreta soziosanitarioko 4 ikastaro, 60 pertsonak parte hartu dutenak. Horrez gain, 61 langabetu kontratatu dituzten kontratazio publikoko hainbat programa kudeatu dira.

Pertsona bakoitzak enplegagarritasun-maila desberdina duenez Oarsoaldean bereziki azpimarratzen da kolektibo ahulenen laguntza, haiek baitira gizarteratzeko eta laneratzeko zailtasun handienak dituzten pertsonak.

Zentzu honetan, 2022an zehar honako hauek lagundu ahal izan dugu:

•  HAZILAN PROIEKTUA. Azken 5 urteetan kudeatu diren 17en azken edizioa jarri da abian; guztira 250 pertsona inguruk parte hartu dute eta horien % 80 inguru laneratu dira.
• LEHEN AUKERA programaren bidez, agentziak 20 gazte langabetu kontratatu ditu enpresa pribatuetan.

• BAZTERTZEKO ARRISKUAN DAUDEN PERTSONAK:

1.  BADIA BERRI (gizarteratzeko enpresa, batez ere emakumeak):

BADIA BERRI gizarteratze-enpresak, bazterketa-arriskuan dauden pertsonei begira, batez ere emakumeei, azpikontratazio industriala egiten du. Azken urtean, aurrerapen esanguratsuak lortu ditu. Aurreko urtean hasitako dibertsifikazio-prozesuarekin jarraitu du, eta jarduera-eremua industria-sektoreetara zabaldu du, hala nola elektronikara eta industria metalmekanikora. Gainera, Berpiztu programaren inbertsioei esker, gizarteratzeko eta laneratzeko baliabide hori hobetzeko balioko duten bi industria-pabiloi erosi dira. Enpresak 40 pertsona enplegatzen ditu guztira, eta horietatik 37 emakumeak dira.

2. OARSOLAN proiektua, Gipuzkoako Aldundiak % 85ean finantzatua, hirugarren sektoreko erakundeekin eta prestakuntza-zentroekin lankidetzan gauzatutako programa da. Bazterketa-arriskuan edo -egoeran dauden 45 pertsonari zuzenduta dago, arreta soziosanitarioko, logistikako eta eraikuntzako sektoreetan birkualifikatzeko eta txertatzeko.

3. BERPIZTU funtsei esker, hainbat ekimen garatu ditugu:

- AUZOLAN programa, DSBEaren 21 onuradunentzat.
- Dirulaguntzen deialdi bat abiarazi dugu, tokiko enpresek guztira 96 langabetu kontratatzea sustatzeko, eta kontratazio horietako 94 betetzea lortu dugu.
- Arrandegiko prestakuntza-proiektuak. Guztira, talde ahuletako 30 pertsonak hartu zuten parte.
- Hirugarren sektorean gizarteratzeko eta laneratzeko 5 proiektu gauzatu ditugu, zailtasunak dituzten kolektiboei begira.
- Berpiztu programaren esparruan, Lanerako Prestakuntzako 2 deialdi egin genituen, eskualdeko erakundeetan prestakuntza-ekintzak finantzatzeko. Egiaztatutako 17 ikastaro jarri ziren martxan.
- Eskualdeko langabeei zuzendutako kontratazio publikoko programa bat kudeatzen dugu, eta horren bidez 20 pertsona kontratatu ziren.

•  BAZTERKERIA-EGOERAN DAUDEN PERTSONAK

o EREITEN lanerako tailerra, Pasaia, Oiartzun eta Lezoko Gizarte Zerbitzuen eskutik abian jarria, nekazaritza eta sukaldaritza jarduerak dituzten 10 pertsonari zuzendua.

o W PROIEKTUA, lanerako eta bizilekurako baimenik ez duten pertsonen erregularizazioa sustatzeko lan-metodologia bat probatzea helburu duen proiektu pilotua.

- FAMILIAK
o Etxeko-lan, etxeko enpleguaren eta pertsonen zaintzaren zerbitzua (52 familia aholkatuta, 42 lanpostu sortuta).

Horrela, 823 pertsonak hartu dute parte agentziak gauzatutako enplegu-programetako batean. 

Laneratzen laguntzeko orduan, agentziak egiten duen lana ez zaie pertsonei bakarrik zuzentzen. Aberastasuna eta enplegua sortzen duten enpresekin ere lan egiten da, enpresek beren beharretara hobekien egokitzen diren pertsonen profilak aukera ditzaten (2022an 65 enpresa bisitatu ziren). Enpresei esker, lan-bitartekaritzako zerbitzuak 458 lanpostu kudeatu ahal izan zituen 2022an (aurreko urtean baino 131 lanpostu gehiago).

Horrek guztiak eskualdeko enplegua suspertzen laguntzen du neurri handi batean. Eta hala berresten dute Gipuzkoako Lan Behatokiaren datuek. Oarsoaldeko langabezia-tasa ia puntu 1 jaitsi zen 2022aren amaieran (2022ko abendua - % 9,10), urte hasierako datuekin alderatuta (2022ko urtarrila % 9,88). Hau da, 2022aren amaieran Oarsoaldean urte hasieran baino 227 langabe gutxiago zeuden (2022ko urtarrila, 3588 langabe; 2022ko abendua, 3.361 langabe). 

2023ko maiatzaren amaieran, eskualdeko langabezia-tasa % 8,8koa zen, eta Oarsoaldea izan da bilakaerarik onena izan duen eskualdeetako bat. Debabarrena (gaur egun, % 10,1eko tasa), Bidasoa (% 9,9ko tasa) eta Oarsoaldea ( % 8,8ko tasa) izan ohi dira tradizionalki tasa altuenak izan dituztenak. Udalerriei dagokienez, tasak honakoak dira; Errenterian (% 9,6), Lezon (% 7,9), Oiartzunen (% 6,2) eta Pasaian (% 9,3). Duela urtebete, Pasaia edo Errenteria bezalako udalerriek % 10etik gorako langabezia-tasak zituzten. Eremu zaurgarriak izan diren eta betidanik langabezia-tasa altuak izan dituzten udalerriak. Errenteriak duela urtebete % 10,57ko tasa zuen, beraz, tasa puntu bat jaitsi da. Bestalde, Pasaiak 10,96ko langabezia-indizea zuen, eta orain % 9,3ra jaitsi da,  jaitsiera nabarmenagoa izanik.

Datu positibo horiek datozen ekitaldietan hobetzea espero du agentziak.

2. Ekonomia eta lurralde-garapenerako estrategia 

2022an, Oarsoaldeak funtsezko zeregina hartu zuen eskualdeko enpresa-sektorearen mobilizazioan eta dinamizazioan, erronkei helduz eta aukerak proiektatuz. Trantsizio digital, ekologiko eta demografikoaren erronkak gainditzera bideratu zen, enpresen hobekuntza eta lehiakortasuna bultzatuz eta sektore estrategikoetan ekintzailetza sustatuz. Eusko Jaurlaritzak bultzatutako Berpiztu programaren ezarpena nabarmendu zuen, Oarsoaldea lehentasunezko jarduera-eremu gisa indartzeko eta proiektu berriak sortzeko.

12 proiektu kudeatu dira, eta guztira 440 enpresak hartu dute parte (aurreko urtean baino 232 enpresa gehiago). Gainera, 50 dinamizazio-ekintza egin dira, 843 lagunen parte-hartzearekin (aurreko urtean baino 187 pertsona gehiago).

Proiektu horiei esker eskualdeko enpresei lagundu diegu:

•  COVID-19aren krisiaren ondoren suspertzen (OARSOALDEA SUSPERTUZ II).
•  Eraldaketa teknologiko eta digitalean (ETE Digitala, Hazinnova, Digitalizazioa-TicketBai).
•  Diagnostiko energetikoen bidez (ENERGIA PLANA).
•  Enpresa-transmisioko prozesuei buruz sentsibilizatu nahi duten proiektu berritzaileen bidez (Berrabiatu).
•  Funtsezko Ekonomia. Funtsezko ekonomiarekin lotutako proiektuak sustatzeko ekintzailetza-programa edo ATB eta ZTIM-KSI. Artisau-, sormen- eta teknologia-eremuan ekintzailetza sustatzeko programa.
•  OarsoALDEA BerPIZTEN. Enpresa txikientzako berrikuntza ez-digitalaren arloko orientazio- eta trebakuntza-programa, bereziki hiri-ekonomiara bideratua.
•  Berpiztu Ikasfaktoria. Eskualdeko ikaskuntza-azpiegituren sarea identifikatzea eta eremu estrategikoetako jarduketen koadernoa diseinatzea. 11 eragile parte-hartzaile.
• Ekitera. Enpresa berriak abian jartzeko eta enpresen transmisio-ondorengotza sustatzeko laguntza-programa.
• Berpiztu Zibersegurtasuna - Arrisku digitalen prebentzioa. Gaitasun digitalak hobetzea langileen, langabeen eta enpresen zibersegurtasunaren arloan.
• Baita sormena eta ekintzailetza bultzatzen ere (Garapen Sortzailea, Enpresa Zentroa, Habian! eta Artisau Auzoa).

Era berean, 111 ekintzaileri lagundu diegu, eta guztira 36 bideragarritasun-plan sortu dira. 23 mikroenpresa eratu dira, eta horien bidez 29 lanpostu zuzen sortu dira. Era berean, enpresa-zentroari eta Habian! inkubagailuaren proiektuei esker, guztira 17 proiektu sortu ziren.

BERPIZTUren baitan, jarraipena egiten ari zaie BERPIZTU programaren barruko proiektuei:

•  Pasaiako Badiako Berpiztuko Ekonomia Urdina: AZTIk gidatuta, erreferentziazko teknologia-polo bat ezarri nahi du ekonomia urdina garatzeko eta ozeanoarekin eta itsas ekonomiarekin lotutako proiektuak sustatzeko. Esate baterako, KAINDAR proiektua, Euskadiko portuko lehen smart grid proiektua, itsasontzi elektrikoak eta lehorreko instalazioak bi norabideetan konektatzeko aukera ematen duena. Iturri berriztagarriez (eolikoaz eta eguzkiaz) elikatzen den azpiegitura garraiagarria, ontzi elektrikoei bateriak kargatzeko aukera ematen diena motorrak itzalita dauden bitartean, edo portuan energia-eskaria hornitzeko aukera ematen diena, hala nola ibilgailu elektrikoak. (AZTIk gidatutako proiektua).
•  Berpiztu Zahartzearen Erreferentzia Zentroa: Adinberrik gidatuta, adinekoentzako egoitza integral bat eraikitzeko lehen fasea hasi da, zahartzearen eremuan erreferentziazko zentro bat ezartzeko helburuarekin. Proiektu hau lankidetza publiko-pribatua da, eta hainbat erakundek parte hartzen dute.
•    Berpiztu Habian Berrikuntza Gunea: Tknikak gidatuta, proiektu honen helburua enpresa txiki eta ertainetan berrikuntza sustatzea da, azpiegiturak ezarriz, hala nola tailer adimendunak eta esperimentazio-laborategiak elektromugikortasuna, zibersegurtasuna eta osasuna bezalako arloetan.

Laburbilduz, BERPIZTU programaren barruan ekonomia urdinarekin, zahartzearekin eta ETEen berrikuntzarekin lotutako proiektuak garatzen ari dira.

3. Oarsoaldea Helmuga

Lurraldearen erakargarritasuna hobetzea, funtsezko baliabideak eta haien irisgarritasuna indartzea, sektorea egituratzea eta biztanleria bera sentsibilizatzea dira etorkizunerako jarduera-oinarriak.

Aldi horretan, turismo-bulegoek 15.352 bisitari izan zituzten guztira, eta 41.694 turismo-informazio eskaera egin ziren. Gainera, aholkularitza, sustapena, erreserbak eta sarreren salmenta eskaini ziren Oiartzungo tren berdearen zerbitzu erregularrean, baita San Markoserako tren berdean ere.

Enpresekiko ekimenei dagokienez, 19 enpresak Euskadiko Turismoaren Kode Etikoa onartu zuten.

Halaber, Berpiztu programaren barruan, Arditurri Bide Berdearen tresna digitalaren zerbitzua kontratatzeko lizitazio-prozesua gauzatu zen.

Horrez gain, Oarsoaldeak laguntza teknikoa eskaini zuen Pasaiako Itsas Festibala antolatzeko, eta 135.000 bisitari erakarri zituen, Pasaiako Udalaren enkarguz. Gainera, Albaola Itsas Kultur Faktoriaren, Pasaiako Itsas Festibalaren eta Atlantikaldiaren eragin sozioekonomikoari buruzko azterlanak egin ziren.

4. Hiri-berriztapena eta mugikortasuna

Helburua eskualdeko hiri-inguruneak suspertzea izan da, bertako eraikin eta espazio publikoen birgaitzea bultzatuz eta jarduerak biziberrituz.Oarsoaldeko Birgaitzeko Hirigintza Sozietatetik 20 urte baino gehiago daramatzate eskualdeko herritarrei beren etxebizitzak zaharberritzen laguntzen.

Izapidetutako espedienteak guztira 120 izan dira (aurreko urtean baino 24 espediente gehiago). Guztira izapidetutako aurrekontua 15.934.262,72€koa izan da; eskualdean eragindako onurak guztira 8.220.146,24€-koa izan da, biztanle bakoitzari eragindakoak 112,08€-koa izanik.

Laguntzak, orain inoiz baino gehiago, Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako eraikinen eraginkortasun energetikora bideratuta daude, eta Europako funtsek finantzatzen dituzte, zehazki, Next Generation funtsek. 301 espediente izapidetu dira guztira next laguntzetarako 2023an. 

Era berean, aktiboki lan egin da mugikortasun orekatuagoa sustatzen duten proiektu eta ekintzetan parte hartuz (bizikleta-mahaia eta eskualdeko taxi-batzordea), trantsizio energetikoa sustatzen duten proiektuetan parte hartuz (energia-bulegoa) eta agentziak ingurumenarekiko iraunkortasuna eta konpromisoa sustatzen duten proiektuetan parte hartuz (score proiektua).

5. Euskara

Oarsoaldea osatzen duten lau herriek indarrak batzen jarraitzen dute eskualdean euskararen ezagutza eta, batez ere, erabilera areagotzeko helburuarekin.

Euskararen erabilera sustatzeko helburuarekin, haurren, gazteen eta haien familien parte hartzea duten ekintzak nabarmentzen dira, 3.240 familietan eraginez. Eskolaz kanpoko eta aisialdiko jarduerak bultzatzen dira, hala nola Kuadrillategi proiektua, 439 gazteen parte hartzearekin, "Motxian Eby", "Asmazank" eta "Kuxkuxeroak" bezalako ekimen osagarriekin batera. Bestalde, eskola-kirolaren garrantzia nabarmentzen da, 1.432 ikaslek parte hartu baitute. Gainera, euskara merkataritzaren eta lanaren esparruan sustatzeko lanean jarraitzen da, praktikak euskaraz egiten dituzten 48 enpresaren laguntzarekin. Helduen alfabetatzeari ere eskaintzen zaio arreta, eta 835 ikaslek parte hartzen dute euskaltegietan.

6. Kontsumoa

Kontsumo-bulegoak lanean jarraitzen du kontsumitzaileen hezkuntzan, haien eskubideak eta betebeharrak ezagut ditzaten eta arduraz jokatzeko irizpidea izan dezaten, bai eta enpresekin ere, kontsumitzaileen eskubideak ezagutu eta errespeta ditzaten.

2022an, 1.463 pertsona artatu zituzten bulegoan. Guztira 325 erreklamazio jaso ziren; horietatik 230 ( % 70.5) izapidetu ziren, eta % 74 konpondu ziren.

Eta nola ez, Oarsoaldean ere komunikazioa lantzen da, funtsezkoa baita proiektu eta ekintza guztiak herritarrengana iristeaz gain, eskualdetik kanpo ere ezagunak izan daitezen. Horretarako, ekintza hauek egin dira:

•  140 prentsa-ohar sortu dira.
•  408 inpaktu Interneten.
•  32 ekitaldi antolatu.
•  Oarsoaldeko web orria hobetzea.
•  Gure sareetan lortutako jarraitzaileak: 6.294 jarraitzaile.

Horrezaz gain, garapen agentziak eskualdeko herritarrei ahalik eta zerbitzurik onena eta baliabide publikoen erabilera eraginkorra eskaintzeko konpromisoa du, haien lan-prozesuak sistematizatuz.

Horregatik, Oarsoaldean etengabeko hobekuntzaren alde lan egiten da. Horrela bakarrik,

•  Urrezko BIKAIN euskararen kalitate-ziurtagiria eskuratu dute berriro.
•  Oarsoaldeko kalitate-sistema berriro berritu eta ikuskatu da. ISO 9001:2015 ziurtagiria
•  Proiektuak 2030 Agendarekin lerrokatzea definitu eta aztertu da.
•  Agentzia digitalizatzeko prozesua abian jartzea.

Agentziaren bezeroen iritziak ere jasotzen ditugu eta % 95,29 ko gogobetetze-indizea lortu dugu. Gainera, gure helburuen betetze-maila nabarmena lortu da, % 92,07ra iritsiz.

Agentziatik, aitorpen publikoa eginez, azpimarratu nahi izan zen jarduera eta lorpen hauek guztiak ez zirela posible izango ilusioz, dedikazioz eta ahaleginez Oarsoaldea eskualdearen etorkizunari laguntzeko zerbitzuak ematen eta proiektuak garatzen dituzten pertsona guztien inplikaziorik gabe.

Hori dela eta, eskerrak eman nahi izan zizkieten agentzia osatzen duten pertsona guztiei, aurten giza kalitatea, maitasuna eta inplikazioa erakutsi dutelako, bai eta haien funtzionamendu egokia ahalbidetzen duten enpresa, erakunde eta eragile guztiei ere. Eta batez ere eskualdean bizi eta lan egiten duten pertsona guztiei, are gehiago garai zail hauetan, horiek baitira Oarsoaldea garapen-agentziaren jardueraren zergatia eta helmuga.

30 urteko ikaskuntzak oroituz, gogotsu eta erabakitasunez begiratzen diote etorkizunari, eta espero dute elkarrekin jarraitzea eskualdearentzat etorkizun oparoa eta iraunkorra eraikitzen.

Ekitaldian bideo bat proiektatu zuten eta agentziaren 30 urtetako ibilbide hunkigarria ikusteko aukera izan zuten bertaratutakoek.